Ontwerp Enzo
by Ingrid Huijskens
Open bestanden
Bij Ontwerp Enzo krijg ik regelmatig het verzoek van opdrachtgevers om de open bestanden te verstrekken. Deze open bestanden vormen de basis waarin mijn eindproducten creëer. Ik begrijp heel goed waarom deze vraag wordt gesteld, maar het beantwoorden ervan is niet zo eenvoudig als het lijkt!
Bij het aanvragen of leveren van bestanden zijn er, net zoals bij fysieke producten, wettelijke regels en voorschriften van toepassing. Het intellectuele eigendomsrecht speelt hierbij een cruciale rol. In Nederland zijn deze regels en rechten automatisch van kracht om creatief werk en de makers ervan te beschermen. Volgens deze regels heeft de opdrachtgever geen automatisch recht op deze bestanden.
Maar ik heb toch betaald?
Dat klopt. In dit geval betaalt de opdrachtgever voor het recht om het ontwerp te gebruiken en voor het leveren van een bestand waarmee het ontwerp kan worden gerealiseerd in zowel fysieke als digitale media. De bestanden (bijvoorbeeld van programma’s zoals Photoshop, Indesign of andere ontwerptools) die nodig zijn voor het maken van deze uitingen, blijven echter eigendom van Ontwerp Enzo.
Dit is vergelijkbaar met de volgende situatie: Stel je voor dat je in een restaurant bent en een heerlijk gerecht bestelt. Het gerecht wordt met zorg bereid door de chef-kok en geserveerd door het restaurantpersoneel. Je geniet van de smaken en de presentatie van het gerecht.
In deze context betaal je voor het eindproduct en de expertise van de maker, terwijl de specifieke technieken en materialen die worden gebruikt om dat eindresultaat te bereiken, eigendom blijven van de maker. Het verkrijgen van het gerecht is wat je als klant verwerft wanneer je ervoor betaalt.
Bij creatief werk, zoals grafisch ontwerp, geldt meestal één auteur als rechthebbende. Dit betekent dat de ontwerper of maker van het product de eigenaar is van de rechten. Ontwerp Enzo (de rechthebbende in dit geval) heeft dus het exclusieve recht om te bepalen wat er met het eindproduct gebeurt. Deze rechten kunnen, net als andere economische goederen, worden verkocht. De opdrachtgever betaalt dus in feite voor het recht om het ontwerp te gebruiken.
Waarom de auteurswet?
De auteurswet bestaat om goede redenen. Dankzij deze regels kan ik verantwoordelijkheid nemen voor mijn creaties, omdat ze niet zomaar kunnen worden gewijzigd of misbruikt. Hierdoor beschermen ik niet alleen mijn eigen imago, maar nog belangrijker, ook die van mijn klanten.
Toch behoefte aan open bestanden?
De kosten voor het verkrijgen van de open bestanden variëren afhankelijk van verschillende factoren, waaronder de oorspronkelijke ontwerpkosten, het beoogde gebruik van de open bestanden en hoe ze zullen worden ingezet. Het verstrekken van open bestanden brengt aanzienlijk hogere kosten met zich mee dan eventuele aanpassingen die ik aan het originele ontwerp kan doen, omdat ik hiermee de controle over mijn werk uit handen geef.
Elk project wordt door mij geachiveerd, zodat je altijd contact met mij kunt opnemen als je vragen hebt over eerdere logo’s, ontwerpen en andere uitingen. Ik bespreek graag de beschikbare opties.
